- Κυπαρισσία
- I
Παράλια κωμόπολη (υψόμ. 50 μ., 4.894 κάτ.) στην πρώην επαρχία Τριφυλίας του νομού Μεσσηνίας. Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νομού, στην ακτή του Ιονίου πελάγους, 65 χλμ. ΒΔ της Καλαμάτας. Αποτελεί έδρα του ομώνυμου δήμου. Το τμήμα της Κ. με την ονομασία Άνω Πόλη έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος οικισμός.Ιστορία. Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν την Κ. και με τις ονομασίες Κυπαρισσήεις και Κυπαρισσιαί. Την ίδια ονομασία έφεραν επίσης ο κόλπος και η παραλία της δυτικής πελοποννησιακής ακτής στο Ιόνιο πέλαγος, μεταξύ του ακρωτηρίου Ιχθύς (το σημερινό Κατάκωλο) και του ακρωτηρίου Κυπαρισσιού (σημερινό Κούνελος). Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης ανάγονται στη 2η χιλιετία π.Χ. Ο χώρος στον οποίο εκτείνεται ο σημερινός οικισμός ανήκε στο βασίλειο του Νέστορα, η ιστορία του όμως στους χρόνους εκείνους παραμένει σχεδόν άγνωστη. Γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τη μυκηναϊκή περίοδο, ενώ αργότερα αποτέλεσε πόλη περίοικων της Σπάρτης και από τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. ανήκε στους Μεσσήνιους. Αργότερα έγινε μέλος της Αχαϊκής συμπολιτείας. Η Κ. γνώρισε ημέρες ευημερίας στους ρωμαϊκούς χρόνους και μετονομάστηκε Αρκαδία τον 7ο αι., γιατί πολλοί Αρκάδες μετοίκησαν σε αυτήν. Το 1205 κυριεύθηκε από τους Φράγκους, που την υπήγαγαν σε μία βαρονία μαζί με την Καλαμάτα. Το 1262 έγινε ιδιαίτερη βαρονία και παραχωρήθηκε στον Γάλλο ιππότη Βιλέν ντ’ Ονοά, στην οικογένεια του οποίου παρέμεινε έως το 1324, οπότε έγινε φέουδο του Στέφανου Μαύρου. Το 1391 αποτέλεσε κτήση του γενουατικού οίκου του Ασάνι Τσακαρία, το 1412 πέρασε στον έλεγχο του Ιωάννη Ραούλ και το 1460 κατελήφθη από τους Τούρκους. Περίπου 10.000 κάτοικοί της μεταφέρθηκαν τότε στην Κωνσταντινούπολη. Επί ενετοκρατίας της Πελοποννήσου (1687-1715) γνώρισε νέα ακμή και έγινε πρωτεύουσα της επαρχίας Αρκαδίας. Ακολούθησε νέα τουρκική κατοχή έως το 1770, οπότε αποτέλεσε για μικρό διάστημα ρωσική βάση στα Ορλοφικά. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση, γι’ αυτό πυρπολήθηκε το 1825 από τον Ιμπραήμ, ο οποίος σφαγίασε πολλούς από τους κατοίκους της. Επανέκτησε την ονομασία Κ. μετά την απελευθέρωση (1835).II
Η Κυπαρισσία απλώνεται από τους δυτικούς πρόποδες του βουνού Ψυχρού έως την ακτή του Ιονίου πελάγους.
Προσωνυμία της Αθηνάς στην Κυπαρισσία της Μεσσηνίας καθώς και στην ομώνυμη λακωνική πόλη, όπου «Αθηνάς ιερόν εστί εν τη ακροπόλει κυπαρισσίας επίκλησιν» (Παυσανίας, Γ’ 22,9). Σύμφωνα με την παράδοση, η Κ. Αθηνά λατρευόταν σε άλσος κυπαρισσιών. Σε πολλά νομίσματα της αρχαιότητας υπάρχει παράσταση της Αθηνάς να κρατά ένα κλαδί από κυπαρίσσι.IIIΑρχαία πόλη της Λακωνικής. Βρισκόταν κοντά στον Ασωπό ποταμό, στη σημερινή χερσόνησο Ξυλί. Ο Παυσανίας την αναφέρει ως «πόλιν Αχαιών των Παρακυπαρισσίων».
Dictionary of Greek. 2013.